Tenantiaid yn Cymryd Rhan mewn Iechyd a Diogelwch (Agenda Rhifyn 12)

Pynciau i Grwpiau Tenantiaid eu trafod â'u landlord

Mae rhai grwpiau tenantiaid wedi gofyn inni am eitemau agenda amserol / sesiynau briffio pwnc i'w grŵp tenantiaid eu trafod â'u landlord.  Mae TPAS Cymru wedi creu cyfres friffio yr ydym yn ei galw’n ‘Agenda’ sy’n darparu grwpiau tenantiaid efo trosolwg o bwnc ac yn awgrymu cwestiynau y gallech eu gofyn wrth i chi ymgysylltu â’ch landlord.  Bydd y briff hwn yn canolbwyntio ar sut y gall tenantiaid gael eu cynnwys mewn Iechyd a Diogelwch.

Mae Iechyd a Diogelwch yn flaenoriaeth allweddol, gyda chyfranogiad tenantiaid yn ganolog. Rhaid i ddiogelwch tenantiaid fod o'r pwys mwyaf i landlordiaid waeth beth fo'u deiliadaeth. Fodd bynnag, datblygodd Tai Cymunedol Cymru (TCC) fframwaith i gefnogi datblygiad strategaeth ymgysylltu diogelwch yn seiliedig ar 3 egwyddor graidd: tryloywder, didwylledd ac atebolrwydd.

Mae'r fframwaith yn set o safonau gofynnol ar gyfer y berthynas rhwng preswylwyr a'u cymdeithas dai, er mwyn sicrhau lefel uchel o dryloywder, ymgysylltu ond hefyd ymatebolrwydd wrth ddelio â phryderon diogelwch gan breswylwyr a grymuso preswylwyr i sicrhau bod eu llais yn cael ei glywed.

Rhywfaint o gefndir i'r fframwaith

Ers y drasiedi yn Grenfell a’r adolygiad Hackitt dilynol, sef yr adolygiad annibynnol o reoliadau adeiladu a diogelwch tân yn y DU, (a gynhaliwyd i sicrhau bod preswylwyr yn teimlo eu bod yn ddiogel yn eu cartrefi), penderfynwyd nad oedd y gyfraith (y gorchymyn diogelwch tân), na'r rheoliadau adeiladu, yn addas at y diben.

Y llynedd, cyhoeddodd y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol yng Nghymru ar y pryd, Julie James, y byddai papur gwyn (sy'n nodi cynigion ar ddeddfwriaeth yn y dyfodol) ar newidiadau i'r deddfau diogelwch tân yn cael ei gyhoeddi yn 2020. Er bod gan Gymru record dda o ran diogelwch tân gyda thanau annedd damweiniol yr isaf y buont erioed, amlygodd Grenfell y niwed dinistriol y gellir ei achosi. Roedd y papur gwyn yn ceisio mynd i'r afael â phethau fel eglurder o amgylch ffiniau critigol fel ardaloedd cyffredin a waliau allanol a gwneud asesiadau risg tân yn fwy cadarn.

O ystyried bod datblygu deddfau newydd yn cymryd amser, roedd y sector tai eisiau gweithio gyda Llywodraeth Cymru i sicrhau newid cadarnhaol yn gyflymach. Felly gweithiodd TCC gyda Llywodraeth Cymru i gynhyrchu'r fframwaith hwn ar gyfer cynhyrchu perthynas atyniadol rhwng landlordiaid a'u preswylwyr, oherwydd fel y gwyddom bellach, gallai llawer o fethiannau adeilad Grenfell fod wedi'u cywiro cyn y drasiedi, pe y gwrandewir ar y tenantiaid.

Beth mae'r fframwaith yn ei gynnwys?

Mae wyth o ymrwymiadau cymdeithasau tai wedi'u nodi yn y fframwaith. Y cyntaf yw sefydlu proses ar gyfer cyhoeddi gwybodaeth iechyd a diogelwch perthnasol a dealladwy yn gyson. Gallai hyn gynnwys gwybodaeth am larymau mwg, diogelwch tân, gwagio rhag tân, diogelwch nwy, asbestos, diogelwch trydanol.

Mae'r ymrwymiadau eraill yn cynnwys darparu manylion ar sut i gael gafael ar wybodaeth bellach am eiddo, sicrhau bod gwybodaeth yn ystyried anghenion gwahanol breswylwyr, yn darparu proses glir ar gyfer codi pryderon a chwynion (gan gynnwys sut i fynd â chwynion ymhellach os yw preswylwyr yn parhau i bryderu ag ymateb y landlordiaid), sicrhau bod rhyngweithiadau perthnasol yn cael eu monitro, meithrin ymwybyddiaeth o faterion iechyd a diogelwch ymysg staff, amlinellu eu cyfrifoldebau eu hunain yn glir i breswylwyr, a darparu cefnogaeth angenrheidiol i breswylwyr ddeall unrhyw wybodaeth a gyhoeddir.

Dylai'r ymrwymiadau hyn gwmpasu meysydd iechyd a diogelwch sy'n ymwneud â ffabrig a defnydd yr eiddo ei hun, gan gynnwys tân, asbestos, offer lifft, cwympiadau, radon, legionella, diogelwch trydanol a nwy. Fodd bynnag, nid yw'r rhestr yn gynhwysfawr oherwydd gall fod prif risgiau eraill yn ymwneud â'r ddaearyddiaeth a'r gwasanaethau a ddarperir gan gymdeithasau tai.

Bydd cymdeithasau tai yn anelu at gyflawni'r ymrwymiadau a nodir yn y fframwaith yn eu ffordd unigryw eu hunain. Mae'r fframwaith yn caniatáu iddynt gefnogi eu tenantiaid i fyw mewn amgylcheddau cartref diogel ac iach heb ragnodi dulliau anhyblyg i'w dilyn. Golyga hyn y gall pob cymdeithas dai ddiwallu anghenion eu tenantiaid ar y materion a restrir uchod, mewn ffordd sydd fwyaf priodol ar gyfer diwylliant ac arfer eu sefydliad, ac mewn ffordd sy'n gweddu i'w tenantiaid.

Sut fydd o fudd i denantiaid?

Holl bwynt y fframwaith yw sicrhau ymgysylltiad dwy ffordd go iawn rhwng y landlord a'r preswylydd. Bydd tenantiaid yn gallu elwa, os nad ydyn nhw eisoes, o ymgysylltu a chyfathrebu'n effeithiol â'u landlord, ar faterion iechyd a diogelwch. Dylai tenantiaid deimlo fel pe bai'r rhai sy'n gallu eu cefnogi a sicrhau newid yn gwrando arnynt, os oes angen. Bydd hyn yn cael ei wneud mewn gwahanol ffyrdd gan wahanol gymdeithasau tai, gallai olygu mwy o gyfathrebu ysgrifenedig ar feysydd penodol, cyngor ychwanegol ar bethau fel larymau mwg, tystysgrifau diogelwch nwy, esboniadau cynhwysfawr ar gynnal a chadw, defnyddio unrhyw offer newydd, ar unrhyw newidiadau i'r adeilad.

Gall tenantiaid elwa o deimlo'n ddiogel yn eu cartrefi, a theimlo bod rhywun wir yn gwrando arnynt. Y nod yw grymuso tenantiaid sydd â gwybodaeth am ddiogelwch eu hadeilad. Yn hanfodol i lwyddiant y fframwaith hwn mae'r ddeialog barhaus â phreswylwyr, ynghyd â'i adolygiad rheolaidd i sicrhau bod tenantiaid yn cael eu cefnogi ar faterion iechyd a diogelwch yn y ffordd fwyaf effeithiol. Gyda hynny mewn golwg, dyma rai cwestiynau y gallwch eu gofyn i'ch landlord:

1. Sut ydych chi'n gweithredu'r fframwaith hwn?
2. Ydych chi'n llunio siarter?
3. Beth yw eich ymateb i'r fframwaith?
4. Sut ydych chi'n ymgysylltu â ni fel tenantiaid?
5. Sut ydych chi'n mynd i'r afael â diogelwch yn unol â'm sefyllfa benodol - er enghraifft os ydych chi'n byw mewn fflat, neu mewn tŷ, os oes gennych chi anabledd?
6. Sut ydych chi'n bwriadu ymgysylltu â thenantiaid?
7. Sut allwch chi fy sicrhau ynghylch fy niogelwch yn fy nghartref?

Gobeithio eich bod wedi mwynhau darllen y rhifyn hwn o'r Agenda. Byddem wrth ein bodd yn clywed am unrhyw sgyrsiau rydych chi wedi'u cael gyda'ch landlord ynglŷn â'r pwnc hwn, felly e-bostiwch [email protected] gydag unrhyw adborth neu gwestiynau pellach.