Diweddariadau Bil Rhentu Cartrefi (Diwygio) (Cymru)

Cefndir

Ar y 10^fed o Chwefror cyflwynodd y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol y Bil Rhentu Cartrefi (Diwygio) (Cymru). Cyflwynwyd hyn yn dilyn yr ymgynghoriad ar ‘Ymestyn y Cyfnod Hysbysu Byrraf’ a gyflwynodd TPAS Cymru dystiolaeth arno, yn seiliedig ar adborth tenantiaid.

Bydd y Bil yn gwneud diwygiadau i Ddeddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 a fydd yn cael ei weithredu cyn diwedd y Cynulliad hwn (Mai 2021) Mae hyn yn hynod o dynn yn seiliedig ar yr amserlen i'r cynulliad graffu ar y Bil hwn yn ogystal ag ymgynghori â'r sector ar y contractau enghreifftiol nad ydym wedi eu gweld eto.

Pwrpas Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016 yw disodli amryw ddarnau cymhleth o ddeddfwriaeth gydag un fframwaith clir. Bydd hyn yn ei dro yn cynnig tryloywder i denantiaid ac yn symleiddio'r broses o osod tai. Bydd y mathau o denantiaethau sydd gan bobl, h.y. tenantiaethau diogel, tenantiaethau isradd, tenantiaethau rhagarweiniol, tenantiaethau fyrddaliadol sicr yn cael eu hail-enwi yn ‘Gontractau Meddiannaeth’ a bydd dau fath. Contractau diogel sy'n cael eu modelu ar denantiaethau diogel cyfredol mewn tai cymdeithasol, a chontractau safonol sy'n cael eu modelu ar denantiaethau fyrddaliad sicr, a ddefnyddir yn bennaf yn y sector rhentu preifat.

Y newidiadau i'r Ddeddf gyda chyflwyniad y Bil

Bydd y newidiadau yn cynyddu diogelwch meddiannaeth i'r rheini ar gontractau safonol, felly yn bennaf y tenantiaid hynny sy'n byw sydd yn y Sector Rhentu Preifat. Bydd yn effeithio ar denantiaid tai cymdeithasol sydd ar denantiaeth gychwynnol, tenantiaeth isradd neu sydd mewn tai â chymorth.

Mae'r Bil yn cynnig:

• Bod y cyfnod hysbysu byrraf i denantiaid adael eu heiddo o dan rybudd adran 173 (yn caniatáu i landlord geisio meddiant heb dorri contract fel ôl-ddyledion rhent neu Ymddygiad Gwrthgymdeithasol) yn mynd o 2 fis i 6 mis.
• Roedd Deddf 2016 yn cynnig nad oeddech yn gallu cyhoeddi hysbysiad adran 173 nes bod tenant wedi bod yn byw yn yr eiddo am o leiaf bedwar mis. Mae'r Bil hwn yn cynnig y dylid ymestyn hyn i 6 mis. Byddai hyn yn rhoi o leiaf 12 mis i denant newydd fyw yn ei gartref Mae'r Bil hwn yn cynnig y dylid ymestyn hyn i 6 mis. Byddai hyn yn rhoi o leiaf 12 mis i denant newydd fyw yn ei gartref.
• Mae eithriadau i'r cyfnod hysbysiad byrraf o 6 mis. Yn achos ymddygiad gwaharddedig (Ymddygiad Gwrthgymdeithasol), gellir israddio contract diogel i gontract safonol gwaharddedig y gellir ei derfynu ar 2 fis o rybudd.
• Ar hyn o bryd, gellir cyhoeddi hysbysiad o fewn cyfnod penodol i ddod â'r contract i ben ar ddiwedd y tymor hwnnw. Bydd contract safonol tymor penodol nawr yn dod yn awtomatig i gontract safonol cyfnodol a byddai'n rhaid i landlord gyhoeddi adran 173 i ddod â'r cyswllt i ben.

Safbwynt TPAS Cymru

• Rydym yn croesawu estyniad y 2 fis i 6 mis o dan rybudd A.173. Bydd hyn yn gwneud fel y bwriadodd y polisi wneud a chynnig sicrwydd deiliadaeth. Dywedodd tenantiaid wrthym nad oedd 2 fis yn ddigon o amser i ddod o hyd i lety addas ar gyfer teuluoedd ac ati.
• Oherwydd llawer o newidiadau cadarnhaol yn y sector tai cymdeithasol, mae Llywodraeth Cymru yn hyderus y bydd hyn yn arwain at ostyngiad yn y galw am wrandawiadau, gan roi llai o bwysau ar systemau'r llysoedd a oedd yn un o'r prif bryderon yn y sector. Y rheswm y mae landlordiaid wedi defnyddio rhybudd A.21 (A.173 bellach) yw oherwydd bod A.8 (llwybr arall i feddiant) yn cymryd gormod o amser. Yn yr Alban fe wnaethant ddiwygio A.8 wrth wneud newidiadau polisi tebyg.
• Oherwydd anghytundebau yn y sector a chanlyniadau anhysbys y newidiadau hyn, mae angen cynnal trafodaethau ehangach am system tribiwnlys Cymru a diwygio'r llysoedd.
• Un o'r pwyntiau dadleuol yn y sector tai yw'r effaith ar y farchnad myfyrwyr blynyddol. Yn draddodiadol, mae hyn wedi gweithio ar gontractau tymor penodol sy'n dod i ben ar ddiwedd y 12 mis. Gyda’r newidiadau arfaethedig mae cymdeithasau landlordiaid yn credu y bydd effaith negyddol sylweddol ar y farchnad i landlordiaid a myfyrwyr h.y. llai o argaeledd ar gyfer llety myfyrwyr.
• Mae pryder y bydd canlyniadau anfwriadol o ran yr archwaeth i brynu i'w osod yng Nghymru. Yn y Bil nid oes unrhyw beth sy'n galluogi landlordiaid i gael eu heiddo yn ôl mewn cyfnod byr os oes ei angen arnynt. Fel sector, rydym yn ddibynnol iawn ar lety rhent preifat oherwydd nad oes digon o dai cymdeithasol yng Nghymru. Mae LlC yn treialu cynlluniau nawr i ddod o hyd i ffyrdd o wneud hyn.
• Ychydig iawn o gyngor ar dai sydd ar gael yng Nghymru yn y Sector Rhentu Preifat ar gyfer landlordiaid a thenantiaid. Mae angen sicrhau bod cyllid ar gael i ddarparu'r gefnogaeth hon a darparu platfform i denantiaid, hyd yn oed yn fwy nawr bod y newidiadau hyn yn cael eu gweithredu.

Beth nesaf?

• Mae contractau enghreifftiol yn cael eu llunio ar hyn o bryd a byddant ar gael i ymgynghori arnynt yn y ddau fis nesaf. Bydd y contractau'n cael eu gyrru gan yr hyn sydd yn y Ddeddf a'r ymgynghoriad telerau atodol.
• Mae TPAS Cymru yn trefnu cyfleoedd i aelodau drafod y contractau hyn a sut y gallent gael eu cyflwyno i denantiaid
• Mae TPAS Cymru yn gweithio gyda’r Cynulliad Cenedlaethol  i gyflwyno grwpiau ffocws i denantiaid ar eu safbwynt ynghylch y Bil hwn.